5-a de julio
Aspekto
Kalendaro Januaro | Februaro | Marto | Aprilo | Majo | Junio | Julio | Aŭgusto | Septembro | Oktobro | Novembro | Decembro |
julio 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 |
julio | ||||||
lu | ma | me | ĵa | ve | sa | di |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 31 | ||||
aranĝo de 2024 tagoj |
La 5-a de julio estas la 186-a tago de la jaro (la 187-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 179 tagoj restas.
Je la 5-a de julio okazis, interalie:
Eventoj
[redakti | redakti fonton]- 518: Justino la 1-a iĝis imperiestro de Orient-Romia Imperio
- 649: Marteno la 1-a papiĝis
- 767: Konstanteno la 2-a iĝis kontraŭpapo
- 1044: Reĝo de Hungario Samuel Aba post batalo estis murdita - de li devenas 19 hungaraj familioj, i.a. Báthory
- 1294: Celesteno la 5-a iĝis papo kiel 85-jara ermito (laŭ profetaĵo de Joakimo el Fiore)
- 1503: Reĝo de Bohemio kaj Hungario Vladislao la 2-a Jogajlido eldonis mandaton kontraŭ unueco de fratoj
- 1600: Respubliko de Ambaŭ Nacioj: fondaĵa akto por Akademio de Zamość - plenumita de Jan Zamoyski
- 1601: Okdejara milito: komenciĝis Sieĝo de Ostendo
- 1626: Albordiĝo en Baltijsk de Gustavo la 2-a Adolfo (Svedio) kaj ties armeo dum pola-sveda milito 1625-1629.
- 1687: Isaac Newton publikigis verkon Philosophiae Naturalis Principia Mathematica
- 1770: Rusa Imperia Mararmeo atakas la Otomanan proksime al la havenurbo Çeşme — la marbatalo finiĝis per detruo de la otomana floto
- 1778: Milito de bavara sukcedo: prusa armeo transiris la nordorientan landlimon de Bohemio
- 1792: Francisko la 1-a iĝis imperiestro de Sankta Romia Imperio
- 1793: Milito de Vendée: venko de ribelantoj super armeo de la Unua Respubliko de Francio en batalo de Châtillon (Nova Akvitanio)
- 1811: Sendependigo de Hispanameriko: Venezuelo sendependiĝis de Hispana Imperio kiel la unua el Sudameriko kaj el hispanaj kolonioj
- 1830: Francio invadis Alĝerion
- 1845: Supra Silezio: en Pszczyna aperis unua eldono de "Tygodnik Polski" (Pola Semajnrevuo)
- 1854: Rezulte de incendio de muzeo en Filadelfio damaĝis t.n. mekanika turko, aŭ mistifiko, maŝino ludanta ŝakon, kies aŭtoro estis Wolfgang von Kempelen
- 1859: Malkovro de la atolo Midvejinsuloj
- 1865: William Booth fondis la Savarmeon
- 1884: Kameruno fariĝis germana kolonio
- 1890: Antonio Cánovas del Castillo la kvinan fojon iĝis ĉefministro de Hispanio
- 1900: Sudetoj: meteologia observatorio sur Śnieżka (Gigantmontaro) komencis agadon
- 1902: Defendanta sin kontraŭ seksatenco 11-jara italino Maria Goretti estis 14 fojojn vundita de tranĉilo, pro kio ŝi mortis venontan tagon - kanonizita de Pio la 12-a
- 1905: En Prago, post longaj disputoj, precipe kun la ĉefepiskopo de Prago, oni metis la fundamentan ŝtonon por la monumento al Jan Hus en la Malnovurba Placo
- 1914: Formortinta birdo fekaŭo vidata lastfoje en Nov-Zelando
- Unua Mondmilito
- 1914: Germana imperiestro Vilhelmo la 2-a (Germana Regno) sendis fidelecan deklaron al Francisko Jozefo la 1-a, instigante la Habsburgan monarkion deklari militon al Serbio, kontraŭ kiu eksplodas la unua mondmilito
- 1916: Franca satira semajngazeto "La Katenita Anaso" komencis regule aperadi
- 1920: Soveta-Pola Milito: batalo apud Głębokie (Vicebska regiono) okazis — ambaŭflanke mortfalis po ĉirkaŭ 15 000 soldatoj, poloj regajnis la urbon oktobre
- 1921: Silezio: Tria Silezia Ribelo finiĝis per venko de poloj - Konferenco de grandambasadoroj pli favore al poloj disdividis Silezion
- 1922: Batalo de Dublino finiĝis per malvenko de IRA
- 1932: António de Oliveira Salazar iĝis ĉefministro de Portugalio
- 1937: Alĝera futbalista klubo USM Alger fondiĝis
- Dua Mondmilito
- 1940: Germana okupado de Pollando: Eksterordinara Ekstermiga Agado: sur monteto Gruszka apud Zagórz en Bukovské vrchy germanoj pafmortigis 112 malliberulojn de Sanok; apud Międzyrzec Podlaski ĝendarmoj pafmortigis 15 skoltojn kaj unu instruiston de la konspira grupo el ĉirkaŭaĵoj de Radzyń Podlaski, kaj 25 polojn en Grabarka, apud Siemiatycze; Unuiĝinta Reĝlando kaj la Reĝimo de Vichy rompis diplomatiajn rilatojn; ĉefkomandanto Władysław Sikorski ordonis krei du polajn brigadojn; Mediteraneo: ferdekaj atakaviadiloj de aviadilŝipo "Eagle" sinkigis apud Tobruk italan destrojeron Zeffiro kaj komercan ŝipon Manzon
- 1941: 14-a tago de germana invado al Sovetunio: Wehrmacht atingis la riveron Dnepro, la Ruĝa Armeo en Okcidenta Sovetunio estis frakasita; Superulo pri sekureco de Tria Regno ordonis transdonadi ĉiujn aliancajn paraŝutistojn al Gestapo kaj trakti ilin kiel "spionoj, sabotistoj kaj teroristoj"; Heinrich Himmler ordonis mortpunon al polaj trudlaboristoj en Tria Regno pro intimaj rilatoj kun germaninoj; usona kongresano apelaciis al prezidento Franklin Delano Roosevelt pri haltigo de ĉia helpo al Sovetunio militanta kontraŭ Germanio, ĉar tiumaniere Usono aprobas malliberon de 500 000 poloj en la sovetaj koncentrejoj — gulagoj de Siberio; Batalo de Atlantiko: itala submarŝipo Michele Bianchi estis sinkigita apud franca marbordo de la brita submarŝipo HMS Tigris - pereis la tuta 53-persona skipo; Krakovo: germana polico arestis kaj deportis al Berlino gvidanton de la Organizo de Ukrainaj Naciistoj Stepan Bandera; Peruo-Ekvadoro: komenco de la milito
- 1942: Pola Rezistomovado: Asocio de Venĝo de Pola Enlanda Armeo bruligis en Varsovio germanan establejon pri benzino kaj lubrikaĵoj; Arkta Oceano: konvojo QP-13 revenanta de Arĥangelsko dum nebulo perdis sur la propra min-kampo en Dania Markolo 5 ŝipojn kaj unu minŝipon
- 1943: Volinia masakro: ukrainoj murdis en Ludwikówka (nun en Rivna provinco) 54 polojn, kaj en Łyczki (distrikto de Lucko) 7 polojn kaj 1 ukraininon, kiu edziniĝis al polo; Holokaŭsto: de Varsovio al koncentrejo Bergen-Belsen foriris transporto kun 1226 judoj kun civitaneco de neŭtralaj ŝtatoj; ene de Ĉefa Komandejo de Pola Enlanda Armeo oni kreis Gvidantaron de Subtera Batalado; Marbatalo de Golfo Kula (apud Kolombangara) komenciĝis - taktika venko de japana ŝiparo kontraŭ la usona; post atenco al Władysław Sikorski funkcion de la ĉefministro de Pola Registaro en ekzilo transprenis Stanisław Mikołajczyk, kaj Kazimierz Sosnkowski estis nomumita ĉefkomandanto de Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento; Aliancanaj invadantoj eknavigis al Sicilio
- 1944: 36-a brigado de la Pola Enlanda Armeo en vilaĝo Santoka (Vilnius) komencis tritagan batalon kun retiriĝantaj germanaj taĉmentoj; Francis Gabreski, la plej bona usona flug-aso, pafe alterigis sian rekordan 28-an germanan aviadilon; Itala Fronto: pola 3-a Infanteria Divizio el Orientaj Limregionoj konkeris Badia
- Postmilito
- 1945: Dua soveta okupado de Pollando: Szczecin estis oficiale transdonita de soveta komandanto al la pola administracio (krom akvovojo sur Odro, haveno kaj nordaj kvartaloj) — post kelkcent jaroj revenis al Pollando
- 1945: Usono (Britio unu tagon poste) laŭ postuloj de la konferenco de Jalto malrekonis la polan ekzilan registaron kaj agnoskis Provizoran Registaron de Nacia Unueco, kio signifis komencon de stalinismo en Pollando
- 1945: Ĝenerala striko en Torino
- 1946: Stalinismo: dekreto pri enkonduko de cenzuro en Popola Pollando (posta Pola Popola Respubliko) por direkti propagandon - ekzistis ĝis 1990
- 1946: En Parizo oni unuafoje prezentis bankostumon - bikino
- 1948: Brita ministro pri sano Aneurin Bevan lanĉis Nacian Prisanan Servon de Britio - grava postmilite socia reformo
- 1950: Korea milito: unua kunpuŝiĝo de la usona kaj nordkorea armeoj
- 1950: Du jarojn post fondo de Ŝtato Israelo Kneset akceptis leĝon de reveno laŭ kiu ĉiu judo povas ĉiumomente reveni al Israelo kaj akiri tiean civitanecon
- 1953: Pollando: oni likvidis taĉmenton de la lasta formacio de Nacia Militista Unuiĝo aginta en distrikto Mławski — 1300-persona polica traserĉo en vilaĝo Niedziałki pafmortigis 7-personan patrolon de leŭtenanto Wacław Grabowski, aginta norde de Mazovio
- 1954: Elvis Presley komencis sian unuan komercan registradon ĉe Sun Studios en Memphis
- 1958: Karakorumo: usona ekspedicio kiel unua grimpis Gaŝerbrum 1
- 1960: Nacia konferenco de la Komunista Partio de Ĉeĥoslovakio komenciĝis, ĉe kiu estis dirite, ke socialismo sukcese estis konstruita
- 1962: Alĝerio sendependiĝis (de Francio)
- 1965: Maria Callas finis sian karieron kiel operkantisto kun lasta apero en Tosca
- 1966: Projekto Apollo: senskipa testo-flugo kun uzo de Saturn, neformale nomata kiel Apollo 2
- 1968: Praga printempo: oni publikigis manifeston "Du mil vortoj" de Ludvík Vaculík kun akra kritiko de la Komunista Partio de Ĉeĥoslovakio
- 1969: Belorusa SSR (Sovetunio): malfermo de la Ĥatinj-monumentaro
- 1970: Ontario: 109 personoj pereis en katastrofo de fluganta de Montrealo ĝis Los-Anĝeleso aviadilo Douglas DC-8 de aerlinio Air Canada en Bramptono
- 1975: Kabo-Verdo sendependiĝis (de Portugalio)
- 1977: Generalo Muhammad Zia-ul-Hak faligis en armea puĉo ĉefministron de Pakistano Zulfikar Ali Bhutto
- 1978: Kazaĥio: apud Arkalik (Provinco Kostanajo) teralteriĝis Mirosław Hermaszewski – unusola polo, kiu flugis ekstertere (en kosmoŝipo "Sojuz 30")
- 1986: Malvarma Milito: en Moskvo komenciĝis Ludoj de Bona Volo
- 1990: Václav Havel la duan fojon iĝis prezidento de Ĉeĥoslovakio
- 1992: En Varsovia katedralo oni solene entombigis alvenigitajn al Pollando postrestaĵojn de Ignacy Jan Paderewski - en la ceremonio partoprenis prezidanto de Usono George Bush, kiu la duan fojon oficiale vizitis Pollandon
- 1994: Usona firmao Amazon.com pri retkomerco kaj nuba komputado fondiĝis - la plej granda interrete-bazita podetala vendanto en Usono
- 1994: Prezidento de Palestina aŭtonomio Jasir Arafat unuan fojon alvenis al Cisjordanio - al la urbo Jeriĥo
- 1994: Infanlaboro malpermesita en Ĉinio
- 1995: Konstitucio de Armenio estas alprenita
- 1996: Ŝafino Dolly naskiĝis per klonado, kiel la unua mamulo
- 1998: En Alĝerio ekvalidis severa leĝo pri arabigo
- 1998: Japanio lanĉis kosmosondilon Nozomi al Marso
- 1999: Ĉeĥa Rekognoska Kompanio eniris Kosovon, komencante sian partoprenon en la misio de KFOR
- 2003: Moskvo: du ĉeĉenaj islamistoj sinmortige bombatencis antaŭ koncerto ĉe biletkasoj en aviadilejo Tuŝino — 16 personoj pereis, ĉirkaŭ 60 estis vunditaj
- 2004: Indonezio organizas unuan senperan prezidentan elekton en sia historio - Susilo Bambang Yudhoyono estos elektita prezidento en la dua etapo la 20-an de septembro
- 2009: Bulgario: konservisma politika partio GERB venkis en parlamenta balotado
- 2009: Ŝinĝango: tumulto de Urumĉio - pli ol 180 personoj mortis, pli ol 800 vundiĝis
- 2009: Anglosaksa trezoro de Staffordshire estis malkovrita
- 2012: En Londono ekfunciis nubskrapulo Shard London Bridge - post kelkaj monatoj superita de turdomo Merkurij Siti en Moskvo - la plej altaj en Eŭropo
- 2014: Milito en Donecka Baseno: ukraina armeo reakiris kontrolon pri Slavjansko kaj Kramatorsko
- 2015: Grekoj reĵetis referendume financan interkonsenton proponitan de Eŭropa Komisiono, Eŭropa Centra Banko kaj Internacia Mona Fonduso
- 2017: Rezolucio pri proklamo de 2020 Internacia Jaro pri Sano de Plantoj - iniciato proponita de Finnlando en 2015
- 2018: En protesto kontraŭ Direktivo de Eŭropa Unio pri aŭtorrajtoj en cifereca merkato estis "malheligitaj" kelkaj lingvaj versioj de Vikipedio - i.a.: Itallingva Vikipedio, Estonlingva Vikipedio, Latva, Hispanlingva Vikipedio kaj la Pollingva Vikipedio (de la 3–a ĝis la 5-a de julio)
- 2022: Belorusaj regopovoj per pezaj movmaŝinoj detruis en Mikuliŝki polan tombejon kun 22 krucoj de la soldatoj de Pola Enlanda Armeo batalantaj en Operaco "Ostra Brama" (pli frue neniigis tombojn en ses lokoj)
- 2022: Internacia Matematika Unio atribuis Medalon Fields al matematikistoj el Francio, Usono, Britio kaj Ukrainio (Maryna Viazovska) dum ĉiujara Internacia Kongreso de Matematikistoj, kiu okazis en Helsinko en Finnlando
- 2022: Invado de Rusio en Ukrainion:
- 132-a tago de la rusa agreso: Post 3 tagoj super Kievo kaj en la tuta Ukrainio frumatene okazis duhora kontraŭraketa alarmo; ukraina aviado paffaligis 9 rusajn krozmisilojn kaj detruis 2 kampajn deponejojn de municio kaj poziciojn de 2 plotonoj; apud Lisiĉansk pereis komandanto el regimento de belorusaj volontuloj batalantaj flanke de Ukrainio; oni informis pri morto de la dua franca volontulo — 50 francoj el Fremdula legio batalas en Ukrainio; Apelacia Juĝejo en Lvovo decidis pri agad-malpermeso de Komunista Partio de Ukrainio, kies havaĵo estis transprenita de la ŝtato; Ukrainio informis pri 1 600 neidentigitaj korpoj; ukraina ĉefkomandanto Valerij Zaluĵnij alvokis al rekrutigo al la armeo; filmo pri la batalo pri Kievo kun labortitilo Malgraŭ ĉiaj obstakloj komencis reĝisori Artem Litvinenko por dokumenti unuan monaton de la milito; urbestro de Melitopolo asertas, ke nokte de la 2-a/3-a de julio en atako al unu el rusaj militistejoj pereis 200 soldatoj, kaj preskaŭ 300 estis vunditaj
- Mondreago: Registaro de Kimrio destinis 35 mln da pundoj por armea apogo de Ukrainio akceptante inter familioj 3 mil ukrainajn rifuĝintojn, kaj registaro de Skotlando 65 mln kun preteco akcepti rifuĝintojn; Finnlando kaj Svedio subskribis aliĝan protokolon al NATO — nun estas ratifata de 30 ŝtatoj, kion ĵus faris jam Kanado, kaj pli frue Danio, Norvegio, Islando; Japanio atribuis embargon al rusa oro, kaj donas al Ukrainio 17 mln da eŭroj kiel helpon por eksporti grenon; laŭ israelaj fontoj Juda Agentejo okupiĝanta pri helpo por elmigrontoj al Israelo ricevis malpermeson agi en Rusio;
- 2023: Pasinttage prezidanto de Ukrainio informis Emmanuel Macron antaŭ "danĝeraj provokoj", al kiuj Rusio preparas sin en Zaporiĵa Nuklea centralo; Ĥersona provinco estis pripafita de rusoj 83 fojojn, kaj Zaporiĵa provinco 60 fojojn; laŭ ukraina stabo Irano, Belorusio kaj Sud-Koreio plej efike helpas al Rusio; Krimea ponto estis malŝtopita — dum la lastaj tagoj ĝia traveturo daŭris eĉ dekkelkaj horoj; Pola Agentejo de Investo kaj Komerco, okupiĝanta pri helpo al polaj firmaoj, remalfermita en Kievo
- Mondreago: Brita defendministerio: sensukcesa ribelo de la Grupo Wagner profundigis disdividojn en Armitaj fortoj de Rusio, kaj laŭ brita armeo rusia armeo perdis preskŭ duonon de sia potenco, inkluzive de eĉ 2 500 tankoj; en Belorusio subite mortis 47-jara ministro pri transporto — la dua morto de belorusa ministro dum kelkaj monatoj; Cibermilito: la duan tagon estas fermita la plej granda japana haveno en Nagojo, blokita de rusaj retpiratoj — retpaĝo de Rusa Fervojo estis atakita de retpiratoj kaj ne funkcias; dum Konsilio pri Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj konstanta reprezentanto de Ukrainio diris, ke rusia armeo vicas apud la plej abomenaj krimuloj kiel ISIS, Al-Ŝabab, taliboj kaj aliaj, kiuj faris terurajn krimojn kaj plu faras kontraŭ infanoj en Ukrainio
Naskiĝoj
[redakti | redakti fonton]- 1029: Al-Mustansir Billah, kalifo de Fatima kaliflando (m. 1094)
- 1480: Filipo de Palatinato, germana princepiskopo de Elekto-Palatinato (m. 1541)
- 1522: Margareta de Parmo, dukino de Parmo kaj Piaĉenco (m. 1586)
- 1709: Étienne de Silhouette, franca nobelo, ministro pri financoj (m. 1767)
- 1717: Petro la 3-a, reĝo de Portugalio (m. 1786)
- 1735: August Ludwig von Schlözer, germana historiisto konata de la periodigo de historio (m. 1809)
- 1755: Sarah Siddons, kimra teatra aktorino, rolinta en la komedio Kiel plaĉas al vi (m. 1831)
- 1764: János Lavotta, hungara komponisto kaj violonisto (m. 1820)
- 1772: Alajos Joakim Szekér, hungara franciskano kaj verkisto, priskribinta batalon de Marengo (m. 1810)
- 1783: Charles-Louis Havas, franca publicisto, fondinto de novaĵagentejo Agence France-Presse, pioniro de reklamo (m. 1858)
- 1794: Maurits Hansen, norvega verkisto, poeto, pedagogo (m. 1842)
- 1794: Sylvester Graham, usona nutristo, kreinto de la faruno Graham kaj la pano Graham, ankaŭ farinto de vegetaraj kuraciloj kontraŭ dependecojn kiel alkoholismo (m. 1851)
- 1795: Benjamin Morrell, usona balenĉasisto kaj esploristo (m. 1839)
- 1801: David Farragut, admiralo de usona mararmeo (m. 1870)
- 1802: Pavel Naĥimov, rusa admiralo de la Rusa Imperia Mararmeo (m. 1855)
- 1806: Blanka Teleki, hungara politikistino pri edukado (m. 1862)
- 1810: P. T. Barnum, usona entreprenisto kaj cirkartisto (m. 1891)
- 1812: Adelbert von Keller, germana filologo kaj eldonisto (m. 1883)
- 1820: William John Macquorn Rankine, skota inĝeniero kaj fizikisto (m. 1872)
- 1826: Emil Einert, germana historiisto, kunfondinto de la muzea asocio de Arnstadt (m. 1896)
- 1837: Jenő Zichy, hungara politikisto kaj orientalisto, fondinto de muzeo pri Azio (m. 1906)
- 1849: William Thomas Stead, angla ĵurnalisto, teozofo, pacisto kaj filantropo, redaktanta esperantlingvan raportan kolumnon en "The Review of Reviews" (m. 1912)
- 1850: Jenő Kvassay, hungara hidrologo (m. 1919)
- 1853: Tivadar Csontváry Kosztka, hungara pentristo (m. 1919)
- 1853: Cecil Rhodes, brita kolonia politikisto, konata de Norda Rodezio kaj Suda Rodezio (m. 1902)
- 1857: Clara Zetkin, germana feminisma politikistino (m. 1933)
- 1859: Alfred Michaux, franca advokato konanta planlingvon Novlatino, sukcesiginta UK 1905 dum kiu gastigis L.L. Zamenhof, konata de paroladoj en Francio, Belgio, Nederlando, kaj Britio, membro de Akademio por Interlingua (m. 1937)
- 1871: Claus Schilling, germana kuracisto, militkrimulo el koncentrejo Dachau, ekzekutita (m. 1946)
- 1872: Édouard Herriot, ĉefministro de Francio (m. 1957)
- 1879: Wanda Landowska, pola klavicenistino kaj pianistino okupiĝanta pri antikva muziko (m. 1959)
- 1880: Jan Kubelík, ĉeĥa violonisto kaj komponisto (m. 1940)
- 1885: Blas Infante, hispana politikisto, verkisto kaj muzikologo, konsiderata fondinto de la andaluza patrujo (m. 1936)
- 1886: Béla Hankó, hungara zoologo kaj iĥtiologo (m. 1959)
- 1886: Felix Timmermans, flandra verkisto (m. 1947)
- 1886: Willem Drees, ĉefministro de Nederlando, socialdemokrato, esperantisto, membro de la Honora Patrona Komitato de UEA (m. 1988)
- 1887: Gabriella Bartók, hungara poetino (m. 1967)
- 1887: Antónia Csíkos, hungara pentristino (m. 1987)
- 1889: Jean Cocteau, franca verkisto kaj artisto (m. 1963)
- 1891: Tin Ujević, kroata poeto, eseisto kaj tradukisto al la kroata lingvo, la plej grava bohemiulo de sia tempo (m. 1955)
- 1895: Gordon Jacob, angla komponisto kaj dirigento (m. 1984)
- 1904: Franciszek Machalski, pola iranisto, redaktoro de orientalistika jarlibro "Folia Orientalia" (m. 1979)
- 1904: Ernst Mayr, german-usona ornitologo kaj evoluisto (m. 2005)
- 1907: István Nagy, rumania hungara dirigento, pedagogo (m. 1983)
- 1907: Maria Wardasówna, pola verkistino kaj pilotino verkinta biografian romanon pri Franciszek Żwirko kaj Stanisław Wigura (m. 1986)
- 1907: Gyula Zathureczky, hungara ĵurnalisto, redaktoro (m. 1987)
- 1911: Georges Pompidou, ĉefministro kaj prezidento de Francio, aktivulo de la Unio de Demokratoj por la Respubliko (m. 1974)
- 1914: Annie Fischer, hungara pianistino kaj komponistino (m. 1995)
- 1915: Hendrik de Roover, belga esperantisto, Delegito de UEA pri instruado kaj naturismo, sekretario de Belga Esperanto-Federacio, estrarano de La Verda Stelo en Antverpeno, donacanto al Flandra Esperanto-Ligo (m. 2000)
- 1915: Zoltán Makra, hungara ĵurnalisto, redaktoro vivanta en Munkeno
- 1919: Ferenc Endrényi, hungara arkivisto kaj historiisto (m. 1979)
- 1924: Friedrich Mayr-Melnhof, aŭstra politikisto kaj forstisto (m. 2020)
- 1926: Salvador Jorge Blanco, prezidento de Dominika Respubliko (m. 2010)
- 1928: Éva Szánthó (Szántó), rumania hungara farmakologino
- 1928: Pierre Mauroy, ĉefministro de Francio, urbestro de Lillo, prezidanto de la Regiona Konsilio de Nordo-Kaleza Markolo (m. 2013)
- 1932: Gyula Horn, ĉefministro de Hungario, vicprezidanto de Socialista Internacio, kunkreinto de Hungara Socialista Partio (m. 2013)
- 1934: Piroska Pálfalvi, rumania hungara instruistino, lernolibroverkistino (m. 2023)
- 1940: Chuck Close, usona fotorealisma pentristo kaj fotisto (m. 2021)
- 1941: Barbara Frischmuth, aŭstra verkistino, tradukistino kaj orientalisto
- 1943: Robbie Robertson, kanada muzikisto (m. 2023)
- 1954: Attila Kósa-Kiss, rumania hungara meteologo, amatora astronomo
- 1955: László Levente Vass, hungara poeto (m. 1979)
- 1956: Horacio Cartes, paragvaja politikisto, prezidento de Paragvajo
- 1956: Péter Eckstein-Kovács, rumania hungara juristo, politikisto
- 1957: Emese Egyed, rumania hungara poetino, literaturhistoriistino, universitata profesorino
- 1958: Veronica Guerin, irlanda ĵurnalistino, murdita (m. 1996)
- 1968: Akamatsu Ken, japana mangaverkisto
- 1974: Csongor Könczei, hungara etnografo, popoldancfakulo
- 1975: Hernán Crespo, argentina-itala futbalisto
- 1976: Nuno Gomes, portugala futbalisto, membro de la portugala nacia teamo de futbalo
- 1977: Csongor Lőrincz, hungara literaturhistoriisto kaj profesoro
- 1979: Amélie Mauresmo, franca tenisistino, plurfoje pinte de la ranglisto de Virina Tenisa Asocio
- 1980: Eva Green, franca aktorino kaj manekeno
- 1982: Alberto Gilardino, itala futbalisto, membro de la itala nacia teamo de futbalo
- 1989: Dejan Lovren, kroata futbalisto
Mortoj
[redakti | redakti fonton]- 1044: Samuel Aba, reĝo de Hungario (n. ĉirkaŭ 990)
- 1468: Alfonso de Kastilio, hispana reĝido (n. 1453)
- 1522: Antonio de Nebrija, hispana humanisto kaj filologo (n. 1441)
- 1539: Antonio Maria Zaccaria, itala kuracisto, teologo kaj ordenfondinto, sanktulo (n. 1502)
- 1626: Stefan Fadinger, aŭstra kamparano kaj ribelulo (n. ĉirkaŭ 1585)
- 1731: José de Antequera y Castro, hispana politikisto en Hispanameriko (n. 1689)
- 1746: György Ambrózy, slovaka-hungara predikisto, luterana episkopo, teologo, verkisto (n. 1694)
- 1753: Karl Franz Buddeus, germana juristo kaj politikisto (n. 1695)
- 1762: Jakob Adlung, germana orgenisto, komponisto, muzika verkisto kaj instrumentkonstruisto (n. 1699)
- 1772: Heinrich Friedrich Hölderlin, germana administristo (n. 1736)
- 1822: György Bánffy, hungara guberniestro de Transsilvanio (n. 1746)
- 1826: Joseph Proust, franca kemiisto kaj apotekisto, malkovrinto de leĝo de la difinitaj proporcioj (n. 1754)
- 1826: Stamford Raffles, brita politikisto, fondinto de Singapuro (n. 1781)
- 1832: Ludwig Robert, germana verkisto (n. 1778)
- 1833: Joseph Nicéphore Niépce, franca inventisto, elstara pro pionireco en fotarto, kunkreinto de dagerotipio, eksperimentisto kun senluma kamero (n. 1765)
- 1894: Austen Henry Layard, angla diplomato, arkeologo kaj vojaĝisto, malkovrinta la urbojn Nimrud kaj Ninivo (n. 1817)
- 1908: Károly Than, hungara kemiisto kaj profesoro (n. 1834)
- 1920: Max Klinger, germana artisto, simbolisto (n. 1857)
- 1933: Lajos Szini, hungara verkisto, redaktoro (n. 1891)
- 1934: Benjamin Kiesewetter, germana entreprenisto kaj politikisto (n. 1853)
- 1938: Otto Bauer, aŭstra politikisto, filozofo, ekonomikisto, gvidanto de aŭstra socialdemokratio (n. 1881)
- 1940: Carl Einstein, germana-juda ekspresionisto, verkisto, arthistoriisto, anarkiisto kaj kritikisto, sinmortiginto (n. 1885)
- 1940: Hugó Preisz, hungara kuracisto, bestkuracisto, patologo, profesoro, membro de Hungara Scienca Akademio (n. 1860)
- 1948: Georges Bernanos, franca katolika verkisto verkanta eseojn pri la dua mondmillito, kontraŭkomunisto, kontraŭdemokrato, monarkiisto kaj konservativulo (n. 1888)
- 1950: Jenő Cholnoky, hungara geografo, verkisto, hidrologo, vojaĝisto, profesoro, membro de Hungara Scienca Akademio (n. 1870)
- 1957: Mihály Baja, hungara reformita pastro, poeto (n. 1879)
- 1966: George de Hevesy, hungara Nobelpremiita kemiisto kunmalkovrinta hafnion, radiadon de samario, disiginta izotopojn de hidrargo (n. 1885)
- 1969: Walter Gropius, germana arkitekto, fondinto de Bauhaus (n. 1883)
- 1969: Viktor Gertler, hungara reĝisoro, scenaristo, instruisto kaj profesoro (n. 1901)
- 1969: Tom Mboya, kenja sindikatisto, politikisto, ministro (n. 1930)
- 1973: Franciszek Tokarz, pola pastro, profesoro, esploristo de la hinda kaj ĉina filozofioj, orientalisto, poligloto kaj esperantisto, partoprenanto de 43-a UK, verkinta esperantlingvan artikolon pri Mozi, lekciisto en Katolika Universitato de Lublin, popularigata de Studenta Orientalisma Esperanto-Rondo en Lublin (n. 1897)
- 1975: Otto Skorzeny, aŭstra oficiro de Waffen-SS, kies paraŝutistoj liberigis Mussolini, spertulo pri spionado (n. 1908)
- 1980: István Kun, hungara pentristo kaj pedagogo (n. 1908)
- 1981: Gerő Finta, rumania hungara poeto kaj tradukisto, kunlaboranto de "Paŝtista Fajro" (n. 1889)
- 1983: Harry James, usona ĵaza trumpetisto (n. 1916)
- 1984: Don Elliott, usona flugilkornisto, vibrafonisto, kantisto, komponisto (n. 1926)
- 1997: Mieczysław Najdorf, pola-argentina ŝakisto (n. 1910)
- 2006: Kenneth Lay, usona firmaa estro de Enron (n. 1942)
- 2011: Zsuzsa Hadházy, rumania hungara ĵurnalistino, redaktorino, poeto (n. 1952)
- 2012: Hans Katschthaler, aŭstra politikisto kaj pedagogo (n. 1933)
- 2016: Werner Schinko, germana grafikisto, pentristo, libro-ilustristo (n. 1929)
- 2017: Joachim Meisner, germana kardinalo de Elektoepiskopujo Kolonjo (n. 1933)
- 2018: Claude Lanzmann, franca ĵurnalisto, verkisto, kinisto, kaj kin-produktoro, konata de la filmo Shoah (n. 1925)
- 2021: Raffaella Carrà, itala aktorino kaj kantistino (n. 1943)
Specialaj tagoj kaj festoj
[redakti | redakti fonton]- Festoj kaj rememoroj en Katolika Eklezio:
- Sankta Antonio Maria Zaccaria, itala kuracisto, teologo, sacerdoto, fondinto de barnabitoj
- Maria Goretti, itala virgulino kaj martiro
- Ĉeĥio kaj Slovakio: ŝtata festo de sanktaj Cirilo kaj Metodo (kiuj komencis sian kristanan mision en Grandmoravia imperio en printempo de 863)
- Manksinsulo: Tago de Tynwald
- Tago de sendependiĝo: Venezuelo (1811), Alĝerio (1962), Kabo-Verdo (1975)
- Zambio: Tago de Unueco
- Armenio: Festo de Konstitucio
- ĉiujare: Kurado de nuduloj, de 2002 en Pamplono
Tagoj de semajno
[redakti | redakti fonton]La 5-a de julio estas (laŭ gregoria kalendaro):
- Dimanĉo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
- Lundo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
- Mardo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
- Merkredo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
- Ĵaŭdo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
- Vendredo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
- Sabato en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098.